 Wysłany: Sob 14:05, 25 Gru 2010 Temat postu: Łacina czyli słownik przysłów łacińskich niezbędnych każdemu |
|
| Ab equis ad asinos – z koni na osły; z deszczu pod rynnę
Ab hinc – od zaraz, od tego miejsca Ab hodierno – od dnia dzisiejszego Abiit ad plures – przyłączył się do większości (umarł) Ab illo tempore – od tego czasu, od tej pory Ab incunabulis – od kołyski, od początku Ab initio – od początku Ab Iove principium – początek od Jowisza, tj. (zaczynać) od sprawy a. osoby najważniejszej Ab irato – w gniewie, w afekcie Ab ovo – od samego początku Absit omen – na psa urok A capite ad calcem – od głowy do obuwia; od stóp do głów; w całości, całkiem Accipis, ut taceas – płacą ci za to, abyś milczał Accusare nemo se debet – nikt nie musi oskarżać siebie samego A contrario - przeciwnie Acu rem tetigisti – dotknąłeś rzeczy igłą, tj. trafiłeś w samo sedno Ad absurdum – (doprowadzić dowodzenie) do niedorzeczności Ad augusta per angusta – do wielkich (osiągnięć) przez wąskie (trudne, kręte dróżki) Ad depositum – do przechowania, w przechowaniu Ad exemplum – na przykład Ad extremum – na koniec, ostatecznie Ad finem – do końca Ad infinitum – do nieskończoności Ad interim – tymczasowo Ad Kalendas graecas – nigdy; na święty nigdy, dosł. na greckie kalendy Ad leones – lwom (rzucić na pożarcie) Ad maiorem Dei gloriam – na większą chwałę bożą Ad multos annos – (życzenie) wielu lat życia Ad nauseam – (aż) do mdłości, do obrzydzenia Ad patres – na tamten świat Ad oculos – naocznie Ad rem – do rzeczy, (wrócić) do właściwego tematu Ad unum (omnes) – (wszyscy) bez wyjątku, co do jednego Ad usum – do użytku Ad utrumque paratus – przygotowany na wszystko Advocatus diaboli – potocznie-obrońca złej sprawy Ad vocem – w sprawie, właściwie, stosownie Albo lapillo natare diem – zaznaczyć dzień białym kamieniem jako dzień szczęśliwy Alcyonei dies – dosł. dni zimorodków; dni spokoju i ciszy; czas pogodny i szczęśliwy Alea, vina, Venus(per quae sum factus egenus) – hazard, wino i kobiety(które uczyniły mnie żebrakiem) Alia res – (ale to już jest) inna historia Amantes amentes – zakochani (są jak) szaleńcy Aminus certus in re incerta cernitur – pewnego przyjaciela poznaje się w niepewnym położeniu Amor patriae nostra lex – miłość ojczyzny naszym prawem Amor vincit omnia – miłość wszystko zwycięży Anguis in herba – uwaga niebezpieczeństwo, dosł. wąż w trawie Anima villis – podła dusza, nędzna istota Ars auro gemmisque – sztuka cenniejsza niż złoto i (drogie) kamienie Asinus asinorum – osioł nad osły Audentes Fortuna iuvat – śmiałym fortuna sprzyja Auri sascra fames! – przeklęta żądza złota! Aut bibat aut abeat – niech pije, albo niech się wynosi Beate vivere est honeste vivere – żyć szczęśliwie znaczy żyć uczciwie Bella est res sua morte mori – przyjemna to rzecz umrzeć z własnej ręki (Tacitus) Bella matribus detestata – wojny, znienawidzone przez matki Bellum omnium in (albo contra) omnes – wojna wszystkich przeciw wszystkim Bene est – dobrze jest Bene mori praestat quam turpiter vivere – lepiej dobrze umrzeć niż haniebnie żyć Bene tibi! – za twoje zdrowie! Bene vale! – do widzenia! Bene vertat! – za pomyślność! Bibendo ieiunium frangitur – piciem łamie się post Bis dat qui cito dat – dwa razy daje, kto prędko daje Bono animo es! – bądź dobrej myśli! Nie kłopocz się! Bonum vinum laetificat cor hominis – dobre wino uwesela serce człowiecze Caeca inuidia est – zazdrość jest ślepa Canina eloquentia – psie krasomówstwo, tj. oszczerstwo, potwarz Cave ne cadas – uważaj, abyś nie upadł Cedant arma togae – niech zbroja ustąpi przed togą; niech nastanie pokój Cogito ergo sum – myślę więc jestem Consummatum est – dokonało się Daemoni etiam vera dicenti non est credendum – Diabłu, nawet gdy mówi prawdę, nie należy wierzyć Da locum melioribus! – Ustąp miejsca lepszym (od ciebie), dla tego, co lepsze w tobie! Da mihi virtutem contra hostes tuos – użycz mi męstwa przeciw wrogom twoim Dat bene, dat multum, qui dat cum munere vultum – daje dobrze, daje dużo, kto daje z podarkiem uśmiech Decet cariorem esse partia nobis quam nosmet ipsos – przystoi, aby ojczyzna droższa nam była niż my sami sobie De coelo in coenum – z nieba w błoto Defit nunquam in amore timor – nigdy nie brak w miłości obawy De mortuis aut bene, aut nihil – o zmarłych należy mówić dobrze albo wcale Dente superbo – wzgardliwym zębem – z lekceważeniem, wyniośle Deo favente – z boską pomocą Deo iuvante – z boską pomocą Desperatio aut militem facit aut monachum – rozpacz czyni z człowieka albo żołnierza albo mnicha Deus avertat! – niech Bóg uchowa! Deus det! Daj Boże! Deus misereatur! – niech Bóg się ulituje! Deus vobiscum – Bóg z wami Deus vult – Bóg tak chce (hasło krzyżowców) Dic, cur hic! – powiedz, dlaczego tu jesteś (na miejscu zbrodni)! Dies ater – czarny dzień, nieszczęśliwy, pechowy Diffugiunt cadis cum faece siccatis amici – rozbiegją się przyjaciele osuszywszy do dna beczki Dixi – powiedziałem, ostrzegłem, rzekłem (i koniec) Domus et placens uxor – dom i miła żona Dos est uxoria lites – posag żony to kłótnie Dubito, ergo sum – wątpię, więc jestem Dubius eventus belli – wynik wojny wątpliwy Dulce est nomen pacis – słodkie jest imię pokoju Dulce et decorum est pro patria mori – słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę Dum spiro, spero – dopóki oddycham (żyję), nie tracę nadziei Dum vivimus, vivamus! – dopóki żyjemy, używajmy życia! Dura lex, sed lex – twarde prawo, ale (przecież) prawo Dura necessitas – twarda konieczność Dux femina facti – kobieta kierowała czynem – w tym była ręka kobieca Ebrietas dat amicitias, dat nomen, honores cumuque opibus titulos. Qui sapis ergo, bibe! – Pijaństwo rodzi przyjaźń, zaszczyty i wraz z majętnościami tytuły. Pijże więc, kto nie głupi. Ebrietas est metrpolis omnium vitorim – pijaństwo to siedlisko wszystkich występków Ebrietas est voluntaria insania – pijaństwo to dobrowolne szaleństwo Ecclesia non festinat – Kościół nie spieszy się Ecclesia non sitit sanguinem – Kościół nie łaknie krwi (zasada przekazywania wyroku inkwizycji do wykonania władzy świeckiej – 1184) Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus – jemy, aby żyć, nie żyjemy, aby jeść Edo, ergo sum – jem, więc jestem Effugiunt structos nomen honosque rogos – imię i godność unikną stosu Egesta – wydaliny Ei sane non multum potest obesse fortuna, qui sibi firmius in virtute, quam in casu praesidium collocat – zaprawdę niewiele los zdoła zaszkodzić temu, kto silniejszą upatrzył dla siebie obronę w cnocie niż w przypadku (Cicero) Elephantum ex musca facis – robisz z muchy słonia – z igły widły Emax domina – Pani lubiąca pasjami zakupy Epicuri de grege porcus – Wieprz z trzody Epikura (dogadzający sobie bez ograniczeń) Equi frenato est auris in ore – ucho konia jest w okiełznanym pysku (tędy przyjmuje rozkazy) Equo ne credite, teucri! – nie ufajcie koniowi, Trojanie! Ergo Bibamus! – A więc pijmy! (zawołanie papieża Marcina IV jako zakończenie dyskusji) Eripitur persona, manet res – ginie osoba, sprawa pozostaje – nie ma osób niezastąpionych Errare humanum est – błądzić (mylić się) jest rzeczą ludzką Est deus, est scelerum vindicta, est poena malorum: unde putes minime venire, venit – jest Bóg, jest pomsta za zbrodnie, jest kara za zło, a przychodzi ona stąd, skąd najmniej możesz się jej spodziewać Est modus matulae – jest miara w garnku – trzeba mieć umiar w piciu Est quae dat flere voluptas – jest jakaś przyjemność w płaczu Et in Arcadia ego – i ja żyłem w Arkadii, tj. i ja byłem szczęśliwy Et genus et virtus nisi cum re vilior alga – i pochodzenie, i cnota nie poparte odpowiedniem czynem są warte mniej niż morskie wodorosty (Horatius) Etiam latrones suis legibus parent – i zbóje mają swoje prawa (Cicero) Et secundas res facit amicitia splendidiores et adversa partiens communicansque – przyjaźń i szczęście czyni jaśniejszym, i nieszczęście przez udział i współuczestnictwo (Cicero) Et si coelum ruet, impavidum ferient ruinae – jeżeli niebo się zawali, ruiny zgniotą i nieulękłego (Horatius) Eventus stultorum magister – wynik, rezultat jest nauczycielem głupców Ex animo – z duszy, z serca Ex cupiditatibus odia, discidia, discordiae, seditiones, bella nascuntur – z namiętności rodzą się nienawiści, rozdźwięki, wojny Exeat aula, qui vult esse pius – niech opuści salę, kto chce być pobożnym Ex facili causa domino mutatur et aura – z błahego powodu zmienia się humor pański i pogoda Ex facili causa mulier mutatur et aura – z błahego powodu zmienia się gust kobiecy i pogoda Exiguum malum ingens bonum – drobne zło to wielkie dobro Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor – z naszych kości powstanie jakiś mściciel Expedit esse deos et, ut expedit, esse putamus – wypada, aby istnieli bogowie, a skoro wypada, to uważamy, że są Experientia docet stultos – doświadczenie uczy głupców Existit quaestio, num quando amici novi veteribus sunt anteponendi – powstaje pytanie, czy kiedykolwiek należy przekładać nowych przyjaciół nad starych (Cicero) Ferro et igni – ogniem i mieczem Festina lente – spiesz się powoli Fortunae cetera mando – resztę powierzam fortunie Fronti nulla fides – nie należy ufać pozorom Furor arma ministrat – wściekłość uzbraja Galeatum sero duelli poenitet – uzbrojonemu nie czas narzekać na wojnę Gaudium certaminis – radość walki Graeca fides – grecka wierność (wiarołomstwo) Graeca sunt, non leguntur – to po grecku, tego się nie czyta (nieczytelne) Gratia superis – dzięki bogom (najwyższym) Gratis poenitet esse probum – żal być uczciwym za darmo Gravoria manent – mamy przed sobą gorsze sprawy – najgorsze dopiero nadejdzie Gravi ira regum est semper – gniew królów zawsze jest srogi – w gniewie królowie są zawsze zawzięci Grex vanelium – sprzedajna banda Heu me miserum! – o ja nieszczęśliwy! Hic et nunc – tutaj i teraz Homo homini lupus – człowiek człowiekowi wilkiem Hospes hostis – (każdy) cudzoziemiec (to) wróg Iacta alea est – kości zostały rzucone Ictum acerbum – gorzka prawda Imo pectore – z głębi serca Impos animi – słaby na umyśle Infra dignitatem- poniżej godności In vino veritas – w winie prawda, tj. wino rozwiązuje języki Ipsa suamelior fama – (jestem) lepszy od swej reputacji Laesa maiestas – obraza majestatu Lapides loquitur – mówi kamieniami – niebezpieczny dla słuchaczy Laterem lavare – myc cegłę – wykonywać coś bez sensu Laus deo – chwała Bogu Laus tibi, domine! – chwała Ci, Panie! Leonem mortuum etiam catuli mordent – martwego lwa kąsają nawet szczenięta Leonina societas – spólka z lwem (dająca korzyści tylko mocniejszej stronie) Leo, qui quaerit, quem devoret – lew szukający, kogo by pożreć Litterarum radices amarae sunt, fructus iucundiores – korzenie nauki są gorzkie, owoce słodkie Litus arare – orać brzeg morza – wykonywać cos bez sensu Loquitur quidquid in buccam venit – plecie co ślina na język przyniesie Ludere cum sacris – igrać świętościami Ludus impudentiae – szkoła bezwstydu Malum necessarium – zło konieczne Melius non tangere, clamo – oświadczam wam: lepiej mnie nie tykać Miserere mei – zmiłuj się nade mną Multa docet fames – głód uczy wielu rzeczy Nec Hercules contra plures – i Herkules dupa, kiedy wrogów kupa (to oczywiście tylko moja interpretacja prawidłowo powinno być I Herkules nie podoła wielu) Nemo me impune lacessit – nikt nie zadziera ze mną (wyzywa mnie) bezkarnie Nolens volens – chcąc nie chcąc Noli me tangere – nie dotykaj mnie Non in solo pane vivit homo – nie samym chlebem człowiek żyje Non licet – nie godzi się Nuda veritas – naga prawda Nunc est bibendum! – a teraz pijmy! Oculum pro oculo, dentem pro dente – oko za oko, ząb za ząb O matre pulchra filia pulchrior – o ty, pięknej matki piękniejsza (jeszcze) córko Omnia vincit Amor – miłość wszystko zwycięża Ora et labora – módl się i pracuj Pia desideria – pobożne życzenia Primus inter pares – pierwszy pośród równych sobie Pro nihilo – za nic, bez powodu Pro rege saepe; pro partia semper – dla króla – często; dla ojczyzny – zawsze Qui bibit, dormit, qui dormit, non peccat, sanctus est – kto pije, śpi, kto śpi, nie grzeszy, kto nie grzeszy jest święty, a więc kto pije jest święty Quila nominor leo – ponieważ zowię się lwem (usprawiedliwienie przemocy silniejszego) Qui non est mecum, contra me est – kto nie jest ze mną, jest przeciw mnie Qoud licet Iovi, non licet bovi – co wolno Jowiszowi, tego nie wolno wołowi Quo iure? – jakim prawem? Salve – witaj, bądź pozdrowiony Seniores priores – starsi mają pierwszeństwo Si fecisti, nega – jeśli zrobiłeś to, zapieraj się (zasada ludzi pozbawionych honoru i nieuczciwych) Sit tibis terra levis – niech ci ziemia lekką będzie Telum imbelle sine ictu – strzała pozbawiona siły i rozpędu; nieudolny atak Tibi et igni – (tylko) dla ciebie i dla ognia; przeczytaj i zaraz spal Ultimia ratio – ostatni, decydujący argument Unguibus et rostro – szponami i dziobem; ze wszystkich sił, z całą zaciętością Usque ad necem – na śmierć, aż do zabicia Vade retro me – precz ode mnie Vae soli – biada samotnemu Vae victis – biada zwyciężonym Vale – bądź zdrów, bywaj zdrów, żegnaj Vanitas vanitatum, et omnia vanitas – marność nad marnościami i wszystko marność Vino pellite curas! Winem rozpraszajcie troski! (Horatius) Vinum lac senum – wino to mleko starców Vinum laetificat cor – wino rozwesela serce – na frasunek dobry trunek Violenta non durant – gwałty nie trwają długo Virtus nobilitat – cnota daje szlachectwo Vis vim vi pellit – gwałt odpiera gwałt gwałtem Vivite, ventres! – pozdrawiam was, brzuchy! Vix erit e multis una, quae neget tibi – z wielu jedna bodaj będzie, która by ci odmówiła Voluntas regis suprema lex – wola króla najwyższym prawem Vomunt, ut edant, edunt, ut vomant – jedzą, aby wymiotować, wymiotują, aby jeść Vox clamantis in deserto – głos wołającego na puszczy Vox populi, vox dei – głos ludu to głos Boga Vulgivaga – włócząca się wszędzie, nierządnica Vulgus profanum – tłum nieświadomy, ciemny Zonam solvere – utracić pas cnoty |
|
